Avrupa seyahatinizde mutlaka rastlamış olacağınız bir mimari üslubu ile sizi tanıştırmak istiyoruz: Gotik mimari. Yüksek pencereleri, sivri kemerleri ve yüksek tavanlı yapısı ile dikkat çeken Gotik mimarinin sahip olduğu bu özellikler, Orta Çağ’da karşılaşılan mimari problemlerin çözümü olarak ortaya çıkmış.

1200’lere gelene kadar yapılar alçak, karanlık ve dar pencereliydi. Çünkü taş duvarları taşıyabilmesi için kalın duvarlar ve destekler kullanıyorlardı. Kalın destekler, yapıyı bölümlere ayırıyor ve pencerelerin küçük kullanılmasına sebep oluyordu. 1200’lere gelindiğinde ise mimaride yaşanan teknik gelişmeler sonucu ortaya çıkan Gotik mimari anlayışı ile ışığın içeri girmesini sağlayan yüksek pencere ve uzun yapılar inşa edilebilir hale geldi.

Gotik mimarinin gelişimi hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için öncelikle Gotik mimarinin tarihine göz atabiliriz.

Işığa Kavuşan Yapılar: Gotik Mimarinin Doğuşu

Mimaride Gotik üslubu, Kuzey Fransa’da ortaya çıkmış bir akımdır. İlk olarak Paris yakınlarında bulunan Saint Denis Manastır-Kilisesi’nin yeniden yapımında (1122-1151) uygulandı. Fransa kralları tarafından desteklenen Gotik mimari, 1250-1350 yılları arasında en parlak dönemini yaşadı. Fransa’dan sonra Almanya ve İtalya gibi diğer Avrupa ülkelerinde de uygulandı. Günümüzde bu ülkelerde çok sayıda Gotik mimari örneklerini görmek mümkündür.

Genellikle dini yapıların inşasında kullanılan Gotik mimarinin dünyadaki en meşhur örnekleri ise şunlardır:

• Fransa’da Saint-Denis Bazilikası ile Chartres, Amiens, Strasbourg ve Notre-Dame katedralleri
• Almanya’da Nürnberg, Köln ve Naumnburg katedralleri
• İtalya’da Milano ve Floransa katedralleri
• İngiltere’de Canterbury, Salisbury, Durham ve Westminster katedralleri

Gotik Mimarinin Özellikleri Nelerdir?

Gotik mimariyi diğer mimari formlardan ayıran vitray süslemeleri ile uzun ve sivri pencere kullanımı gibi bazı temel özellikler vardır. Gotik sanatın ön plana çıkan bu özellikleri, yapıların süslemesinde kullanılan heykel ve resim üsluplarını da etkilemeyi başarmış. Heykel ve resimler daha uzun ve gösterişli bir formda yapılmıştı. 12. yüzyıl Gotik mimarisinin en önemli özellikleri ise şunlardır:

• Pencere ve Vitraylar: Duvarların taşıyacağı yükü hafifletmek ve havadar bir ortam oluşturmak için yüksek pencereler kullanılır. Duvarların büyük bölümünü pencereler oluşturduğu için süslemeler de camlar üzerine yapılır. Vitraylarda genellikle dini motifler kullanılır. Camların renkli oluşu da iç mekana buğulu ve mistik bir atmosfer kazandırır.
• Dayanma Kemeri: Binanın ağırlığını zemine verebilmek için dayanma kemeri kullanılır. Uçan payanda olarak da adlandırılan bu sistem, uzun semer sıraları üzerine inşa edilen Gotik yapı duvarlarının taşıdığı ağırlığı alır. Gotik mimaride kemerlerin üzerine işlenen motifler de dikkat çekicidir.
• Sivri uçlu kemerler: Yapılar, Gotik mimarinin en dikkat çeken özelliklerinden biri olan uzunluk sivri uçlu kemerler yardımı ile inşa edilir. Sivri uçlu kemerler de duvarlardaki ağırlığı alır ve yapının boyunun uzamasına imkan tanır.
• Heykeller: Gotik yapılar, mimarileri ile olduğu kadar heykel işçiliği ile de büyüler. İnsan ya da canavar şeklinde yapılan heykeller bir süsleme aracı olabildiği gibi su oluğu olarak da kullanılır.

Avrupa ve hatta Türkiye gezilerinizde karşılaştığınız eserlere başka bir gözle bakmanızı sağlayacak bir mimari üslupla daha tanışmak için yüzyıllardır “Popüler: Neoklasik Mimari Nedir?” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.